Quốc hội cho phép kéo dài giải ngân kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng Quốc lộ 1A qua Nghệ An sang năm 2025

Liên quan đến Nghệ An, tại Nghị quyết, Quốc hội cho phép kéo dài sang năm 2025 việc thực hiện và giải ngân tối đa 579,306 tỷ đồng kế hoạch vốn từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022 chưa giải ngân hết, để giải quyết đền bù giải phóng mặt bằng (bao gồm cả phần chậm trả) của các dự án mở rộng Quốc lộ 1 đoạn qua tỉnh Nghệ An thuộc nhiệm vụ ngân sách Trung ương phát sinh sau khi các dự án này đã được quyết toán.

Trước đó, tại Kỳ họp thứ 6 diễn ra vào tháng 10, 11/2023, Quốc hội khóa XV đã đồng ý bổ sung 1.275 tỷ đồng chi đầu tư cho tỉnh Nghệ An từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022, để giải quyết đền bù giải phóng mặt bằng (bao gồm cả phần chậm trả) của các dự án mở rộng Quốc lộ 1 đoạn qua tỉnh Nghệ An thuộc nhiệm vụ ngân sách Trung ương phát sinh sau khi các dự án này quyết toán.

Quốc hội giao Chính phủ chịu trách nhiệm về nội dung đề xuất, tính chính xác của thông tin, số liệu, căn cứ pháp lý khi triển khai thực hiện, chỉ thanh toán những nghĩa vụ thuộc trách nhiệm của Nhà nước, bảo đảm không phát sinh khiếu kiện.

Ngay sau đó, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định 1702/QĐ -TTg ngày 27/12/2023 về việc giao dự toán và kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương năm 2023 từ nguồn tăng thu ngân sách Trung ương năm 2022 cho UBND tỉnh Nghệ An.

Sau đó, Nghệ An đã thành lập Ban Chỉ đạo chi trả kinh phí bồi thường giải phóng mặt bằng Quốc lộ 1A do Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lê Hồng Vinh làm Trưởng ban.

UBND tỉnh Nghệ An đã ban hành Quyết định 1993/QĐ- UBND về việc giao dự toán ngân sách Trung ương bổ sung, trong đó đã phân bổ kinh phí 1.275 tỷ đồng cho các địa phương gồm: TP. Vinh (21,912 tỷ đồng), thị xã Hoàng Mai (618,017 tỷ đồng), huyện Diễn Châu (512,299 tỷ đồng), huyện Quỳnh Lưu (122,772 tỷ đồng) để chi trả cho các trường hợp bị ảnh hưởng bởi dự án nâng cấp mở rộng Quốc lộ 1A đủ điều kiện theo quy định của pháp luật.

Tuy nhiên do một số vướng mắc, nhất là xác định nguồn gốc đất để hoàn thiện các thủ tục pháp lý nên theo tính toán, đến hết năm 2024 chưa thể giải ngân hết số kinh phí trên.

UBND tỉnh Nghệ An đã báo cáo các bộ, ngành Trung ương trình Quốc hội về số liệu cam kết giải ngân trong năm 2024 (hơn 695 tỷ đồng) và đề nghị cho phép kéo dài giải ngân số kinh phí còn lại (579,306 tỷ đồng) trong năm 2025.

Ngày 5/12 vừa qua, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lê Hồng Vinh đã có văn bản đôn đốc đẩy nhanh tiến độ giải ngân kinh phí dự án đã cam kết trong năm 2024 trong tháng 12 này, trước nguy cơ một số địa phương không giải ngân hết nguồn kinh phí dẫn đến phải hoàn trả lại ngân sách.

Dự án nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1A đoạn qua địa bàn tỉnh Nghệ An có tổng chiều dài 73,8km, đi qua địa bàn thị xã Hoàng Mai, các huyện: Quỳnh Lưu, Diễn Châu, Nghi Lộc và thành phố Vinh, được đầu tư bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ và hình thức BOT.

Dự án đã hoàn thành đúng tiến độ theo yêu cầu đề ra và đưa vào sử dụng cuối năm 2014. Năm 2016, Bộ Giao thông vận tải đã quyết toán hoàn thành các dự án thành phần đầu tư bằng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ; năm 2019, quyết toán hoàn thành dự án thành phần đầu tư theo hình thức BOT, bao gồm công tác quyết toán các tiểu dự án giải phóng mặt bằng.

Tuy nhiên, do quá trình triển khai có một số nội dung liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng chưa được giải quyết triệt để, nên sau khi hoàn thành, nhiều công dân đã có đơn khiếu kiện gửi đến các cấp chính quyền và Tòa án Nhân dân các cấp, yêu cầu bồi thường đối với phần diện tích đất của các hộ gia đình nằm trong hành lang giao thông đã bị giải tỏa khi thực hiện Dự án PMU1 thời điểm năm 1994 - 1998, nhưng trước đây mới được bồi thường tài sản trên đất, chưa được bồi thường về đất.

Trên cơ sở đề xuất của UBND tỉnh Nghệ An, năm 2020, Dự án đã được cấp bổ sung số tiền 222,388 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ để ưu tiên cho các trường hợp sử dụng đất trước năm 1982, đủ điều kiện bồi thường theo quy định của pháp luật (được kết luận qua giải quyết đơn thư, khiếu nại).

Mặc dù vậy, các hộ dân bị ảnh hưởng bởi dự án nhưng chưa được nhận kinh phí bồi thường vẫn tiếp tục khiếu nại. Để có nguồn kinh phí tiếp tục chi trả, đảm bảo quyền lợi chính đáng của công dân và giải quyết dứt điểm tình trạng đơn thư khiếu nại kéo dài đối với công tác giải phóng mặt bằng dự án, tỉnh Nghệ An đã kiến nghị; trên cơ sở đề xuất của tỉnh Nghệ An, ý kiến của Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông vận tải, Chính phủ đã trình và được Quốc hội đồng ý bố trí nguồn vốn từ nguồn vượt thu ngân sách Trung ương năm 2022 giao trực tiếp cho địa phương để chi trả cho người dân, với tổng số tiền 1.275 tỷ đồng tại Kỳ họp thứ 6.