Tòa soạn chưa hội tụ, nhân lực chưa sẵn sàng, công nghệ còn rời rạc
Khái niệm newsroom hội tụ đã được thảo luận từ lâu, nhưng phần lớn các cơ quan báo chí ở Việt Nam vẫn chưa đạt tới mô hình vận hành hiện đại và tích hợp. Việc gom các phòng ban về chung một mặt bằng hay cùng sản xuất nội dung cho nhiều nền tảng chưa đủ để gọi là hội tụ, nếu thiếu sự thay đổi thực chất về tư duy tổ chức và điều hành.
Bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, nhận định: "Công nghệ có thể đã có, nhưng tư duy tổ chức chưa theo kịp. Các bộ phận biên tập, kỹ thuật, sản xuất và phân tích dữ liệu vẫn vận hành rời rạc, việc chia sẻ dữ liệu và hạ tầng còn manh mún". Trong nhiều tòa soạn, quy trình sản xuất vẫn thủ công, thiếu đồng bộ. CMS không tích hợp tốt, gây lãng phí nguồn lực và thời gian.
Cùng với đó là sự thiếu hụt nghiêm trọng về nhân lực đa kỹ năng. Rất ít phóng viên có thể đồng thời viết, quay, dựng, làm podcast, đồ họa và tương tác mạng xã hội. Năng lực sử dụng công cụ dữ liệu, phân tích hành vi độc giả, kiểm chứng thông tin hay sáng tạo định dạng mới còn hạn chế. Trong khi đó, áp lực chạy theo tốc độ tin tức khiến không ít người sa vào lối làm báo cũ dễ dãi và thiếu trách nhiệm với thông tin.
"Không thể tiếp tục làm báo theo cách cũ trong một môi trường đã hoàn toàn thay đổi", bà Thảo nhấn mạnh. "Chúng ta không chỉ thiếu người làm được đa phương tiện, mà còn thiếu cả đội ngũ có khả năng sáng tạo sản phẩm báo chí phù hợp với nhu cầu hiện đại".
Về công nghệ, dù AI đã được áp dụng ở một số khâu như gợi ý tiêu đề hay phát hiện tin giả, nhưng phần lớn vẫn là giải pháp đơn lẻ, thiếu hệ thống. "Nếu không tận dụng hiệu quả công nghệ, báo chí sẽ bị các nền tảng mạnh hơn về dữ liệu và kỹ thuật vượt mặt trong việc dẫn dắt thông tin xã hội", bà Thảo cảnh báo.
Không nhanh hơn, mà phải sâu hơn
Sự sụt giảm truy cập báo chí chính thống trong thời gian qua ngay cả trong những thời điểm có nhiều sự kiện lớn là tín hiệu rõ ràng cho thấy: công chúng đang thay đổi tiêu chí tiếp nhận thông tin. Tốc độ không còn là giá trị cốt lõi. Thay vào đó là độ tin cậy, chiều sâu phân tích và khả năng dẫn dắt.
Theo bà Đặng Thị Phương Thảo, trong bối cảnh đó, mô hình báo chí giải thích (explanatory journalism) cần được coi là chiến lược phát triển trọng tâm. Không chỉ đưa tin, báo chí cần làm rõ bối cảnh, lý giải nguyên nhân hậu quả, kết nối sự kiện với những vấn đề xã hội rộng lớn hơn.
Điều này đòi hỏi báo chí không chỉ phản ứng với dòng thời sự, mà chủ động tạo ra nội dung có tính định hướng, giúp công chúng hiểu bản chất sự kiện trong một môi trường bị bão hòa bởi cảm xúc và tin giả. Vai trò gác cổng thông tin của báo chí cần được tái khẳng định – không chỉ ở việc xác minh, mà còn ở năng lực phân tích và trách nhiệm xã hội.
"Trong thời đại mọi người đều có thể làm truyền thông, thì điều làm nên giá trị khác biệt của báo chí không còn nằm ở việc ai đưa tin nhanh hơn, mà là ai đưa tin đáng tin hơn, sâu sắc hơn, có trách nhiệm hơn", bà Thảo nói.
Chuyển mình không chạy theo bề nổi
Bức tranh truyền thông Việt Nam năm 2025 là sự pha trộn giữa thách thức và cơ hội. Công nghệ số, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo mở ra những cánh cửa mới cho sáng tạo báo chí. Tuy nhiên, không có bất kỳ nền tảng công nghệ nào có thể thay thế được vai trò của con người – từ nhà báo đến người kiểm duyệt, từ biên tập viên đến người phân tích dữ liệu – nếu thiếu đi tư duy làm báo chuyên nghiệp và đạo đức nghề nghiệp vững vàng.
Bà Đặng Thị Phương thảo nhấn mạnh, với những biến động sâu sắc trong thị trường, hành vi công chúng và môi trường pháp lý, báo chí Việt Nam cần nhìn nhận lại mình không chỉ là một ngành, mà là một thiết chế xã hội có ảnh hưởng dài hạn đến nhận thức, văn hóa và sự phát triển của quốc gia.
"Quản lý nội dung báo chí trong tòa soạn đa loại hình hiện nay không còn là việc nội bộ của từng cơ quan, mà là bài toán tổng hợp giữa nội dung, công nghệ, con người và tài chính", bà Thảo cho biết. Nếu làm tốt, báo chí Việt Nam không chỉ tồn tại, mà có thể tái định vị mạnh mẽ trong hệ sinh thái thông tin hiện đại.
Hơn bao giờ hết, báo chí Việt Nam cần bước ra khỏi vùng an toàn, thoát khỏi vòng xoáy của lượt xem và quảng cáo ngắn hạn, để xác lập một mô hình phát triển bền vững hơn – lấy độc giả thực, giá trị thật và ảnh hưởng xã hội làm thước đo.
Bà Thảo nhận định, không phải tất cả tòa soạn sẽ tồn tại trong làn sóng chuyển đổi này. Nhưng những ai lựa chọn con đường giữ vững bản sắc, không ngừng học hỏi và đổi mới có cơ hội không chỉ sống sót – mà còn đóng vai trò then chốt trong việc xây dựng một xã hội thông tin lành mạnh, có chiều sâu, và hướng đến phát triển bền vững.
![[Infographic] Cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan báo và phát thanh, truyền hình tỉnh, thành phố](/assets/news/2025_09/555927795_770651992475880_8444476465126127712_n.jpg)
