Chuyển động dữ dội của toàn ngành
Chưa bao giờ báo chí Việt Nam chứng kiến một cuộc sàng lọc sâu rộng đến vậy. Tính đến năm 2025, cả nước còn lại 99 báo, 33 đài phát thanh - truyền hình và 579 tạp chí, tức giảm 38 báo, 96 tạp chí và 33 đài. Ước tính khoảng 18.000 nhân sự bị ảnh hưởng.
Đây không chỉ là con số mang tính kỹ thuật hay cơ học. Theo bà Đặng Thị Phương Thảo, Phó Cục trưởng Cục Báo chí, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, đó là một cuộc sàng lọc toàn ngành, tái cấu trúc và thích nghi trong bối cảnh môi trường truyền thông thay đổi quá nhanh.
"Một phần lớn cơ quan báo chí chưa có đủ lực để đổi mới, dẫn đến phải sáp nhập hoặc chấm dứt hoạt động. Nhưng nếu nhìn đúng bản chất, sáp nhập theo Nghị quyết 18 sẽ hình thành những mô hình tòa soạn hiệu quả hơn, chuyên nghiệp hơn", bà Thảo nhận định.
Bà Thảo cho biết, tính đến đầu năm 2025, Việt Nam có khoảng 79,8 triệu người dùng Internet, chiếm 78,8% dân số. Tốc độ Internet tăng nhanh rõ rệt: mạng di động đạt trung bình 75,72 Mbps, mạng cố định đạt 153,99 Mbps. Mạng 5G ghi nhận mức kỷ lục lên tới 247,8 Mbps tốc độ tải xuống. Khoảng 95,8% người trên 16 tuổi sử dụng ứng dụng chat hoặc nhắn tin – mức cao hơn trung bình toàn cầu.
Cùng lúc đó, theo thống kê, mỗi năm có khoảng 400 triệu tin, bài được sản xuất và lan truyền trên không gian mạng. Các nền tảng như Facebook, YouTube, TikTok trở thành “cổng thông tin” mặc định cho nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Những tờ báo điện tử có lượng truy cập cao vẫn đang cạnh tranh gay gắt để giữ thị phần.
"Cạnh tranh trong không gian số đang là cuộc chơi không cân bằng", bà Thảo chia sẻ. "Báo chí phải tuân thủ các quy chuẩn đạo đức, pháp lý, còn nền tảng xuyên biên giới thì vận hành theo thuật toán và tốc độ lan truyền. Trong khi đó, nguồn thu quảng cáo lại bị chia sẻ mạnh mẽ, khiến báo chí vừa phải làm đúng, vừa phải làm hay – nhưng không có nhiều dư địa tài chính để đầu tư chiều sâu".
Cũng theo bà, quảng cáo hiện vẫn là nguồn thu chủ yếu của báo chí điện tử, đặc biệt là các hình thức branded content và native ads. Tuy nhiên, dưới áp lực cạnh tranh và chi phí duy trì vận hành cao, nhiều cơ quan dễ rơi vào vòng xoáy chạy theo tin giật gân, giải trí, nội dung hời hợt nhằm giữ lượng truy cập. Điều này khiến chiến lược nội dung thiếu định hướng rõ ràng, bản sắc bị pha loãng, niềm tin công chúng suy giảm.
"Xu hướng traffic ảo, độc giả thực ít – như cảnh báo tại Diễn đàn Báo chí Quốc gia 2025 là dấu hiệu cho thấy báo chí không thể tiếp tục sống bằng lượt xem. Nếu chỉ chạy theo số lượng, chúng ta sẽ thất bại trong cả vai trò xã hội lẫn mô hình tài chính", bà Thảo nhận định.
Tái thiết bằng bản sắc, công nghệ và mô hình tài chính mới
Để báo chí Việt Nam không bị hòa tan, theo bà Thảo, cần khẩn trương xây dựng lại ba trụ cột: chiến lược nội dung có bản sắc, tòa soạn hội tụ chuyên nghiệp và mô hình tài chính bền vững.
"Không phải tòa soạn nào cũng phải làm mọi thứ. Điều quan trọng là xác định rõ phân khúc: báo chính luận, phân tích chuyên sâu, nội dung giải trí có chiều sâu, hay nội dung đa phương tiện. Sự rõ ràng giúp tòa soạn xây dựng bản sắc, thu hút đúng đối tượng độc giả và duy trì uy tín".
Song song với đó là việc thiết lập các newsroom hiện đại – nơi có sự phối hợp chặt chẽ từ khâu phát hiện đề tài, sản xuất nội dung, tối ưu hóa đa nền tảng, kiểm duyệt, phân tích và phản hồi công chúng. Tăng cường “audience insight” là giải pháp cốt lõi để hiểu hành vi độc giả và nâng cao trải nghiệm cá nhân hóa.
Về tài chính, bà Thảo cho rằng báo chí phải học cách đa dạng hóa nguồn thu. Bên cạnh quảng cáo, cần phát triển phí nội dung cao cấp, tổ chức sự kiện, xuất bản, hợp tác nền tảng OTT. Nhà nước cũng cần hỗ trợ chính sách về thuế, đào tạo và hạ tầng chuyển đổi số.
"Một trong những hướng tham khảo là mô hình freemium: kết hợp nội dung miễn phí với nội dung trả phí. Song song, báo chí cần xây dựng sản phẩm chuyên biệt, nhắm vào từng phân khúc độc giả rõ ràng. Việc phát triển nội dung ngách (niche content) là cách để tạo giá trị bền vững", bà Thảo nhấn mạnh.
![[Infographic] Cơ cấu tổ chức bộ máy cơ quan báo và phát thanh, truyền hình tỉnh, thành phố](/assets/news/2025_09/555927795_770651992475880_8444476465126127712_n.jpg)
