(hoinhabaonghean.vn) - Đầu tháng 4/2025, Câu lạc bộ Cà-phê-số trực thuộc Hội truyền thông số Việt Nam tổ chức tọa đàm “Báo chí đi về đâu khi AI sáng tạo nội dung ngày càng giỏi?”. Không phải ngẫu nhiên các nhà khoa học, nhà báo thuộc các viện nghiên cứu báo chí-truyền thông, các cơ quan báo chí trung ương và địa phương lại đặt ra và đi sâu tìm hiểu vấn đề tác động của trí tuệ nhân tạo (AI) vào thực tiễn làm báo ở nước ta. Được biết từ nhiều tháng trước, nhiều cơ quan báo chí-truyền thông đã chủ động nắm bắt cơ hội và điều kiện cụ thể ứng dụng AI để áp dụng vào thực tiễn sản xuất tin bài, xây dựng mối quan hệ với công chúng/bạn đọc, tạo nên bước chuyển mình lớn lao của báo chí hiện nay.
“AI sáng tạo nội dung” chỉ là một trong nhiều vấn đề đặt ra cấp thiết trong quá trình xây dựng và phát triển nền báo chí cách mạng Việt Nam thời gian gần đây, nhất là dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam (1925-2025). Song hành cùng các bước trưởng thành vững chắc của cách mạng Việt Nam, báo chí cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng đã từng bước vươn lên mạnh mẽ về đội ngũ, cơ sở vật chất, sự tin cậy của Đảng và Nhà nước, niềm tin yêu của nhân dân, là lực lượng nòng cốt, là chiến sĩ tiên phong trên mặt trận tư tưởng-văn hóa, đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và Nhân dân ta.
Báo Thanh Niên do Bác Hồ thành lập vào ngày 21/06/1925 là sự mở đầu cuộc cách mạng tư tưởng, đưa nền tảng tư tưởng cách mạng về độc lập, tự do và đi lên chủ nghĩa xã hội của dân tộc Việt Nam lên một tầm cao mới. Từ đó, báo chí cách mạng Việt Nam luôn giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc và đi lên chủ nghĩa xã hội, nêu bật ý chí, khát vọng của dân tộc và chỉ rõ con đường đi lên của đất nước trong thời đại mới. Các thế hệ làm báo cách mạng Việt Nam đồng hành cùng dân tộc đi qua các kỷ nguyên dành độc lập và thống nhất đất nước, kỷ nguyên đổi mới, phát triển và kỷ nguyên vươn mình mà Đảng và nhân dân ta đang náo nức bước vào hiện nay.
Các thế hệ nhà báo cách mạng Việt Nam từng trải qua những ngày làm báo/chiến đấu trong bối cảnh đất nước còn chìm trong cảnh nô lệ, trải qua những tháng ngày đấu tranh bền bỉ để lập nên chế độ mới, rồi trải qua 2 cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc và công cuộc đấu tranh thống nhất đất nước, công cuộc đổi mới đưa đất nước tiến kịp anh em, bè bạn trên thế giới. Vũ khí chiến đấu của các nhà báo là cây bút - trang giấy, dần tiến đến máy tính, máy tính nối mạng đi liền với công nghệ mới về phát sóng, in ấn, truyền tin... Và cho đến dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam, các nhà báo không thể không quan tâm đến việc “AI sáng tạo nội dung ngày càng giỏi” như nội dung cuộc tọa đàm nêu ở đầu bài, nghĩa là phải có sự chuyển mình cần thiết khi công nghệ đã có thể làm thay/làm giúp nhà báo trong một số công việc với tốc độ nhanh, chất lượng tốt và chính công nghệ giúp cơ quan báo chí kết nối hiệu quả với bạn đọc, công nghệ giúp cho nhà báo định hình, định hướng các vấn đề mà xã hội đặt ra trong từng lúc, từng nơi…
Thực tiễn hoạt động sôi nổi, giàu ý nghĩa của báo chí cách mạng Việt Nam cho thấy, trong hoàn cảnh ngặt nghèo, khó khăn tứ bề, ý chí và khát khao cháy bỏng của người làm báo có thể giúp chúng ta giành và đạt được một số kết quả đáng tự hào. Ý chí chiến đấu để giành độc lập tự do, sư kiên cường, bất khuất giúp nhiều nhà báo chiến sĩ chống chịu và vượt qua ách tù ngục đế quốc, vượt qua mọi chiến trường đạn bom, lằn ranh của sự sống và cái chết, sự cám dỗ của lợi ích vật chất tầm thường…Nhưng trước sự phát triển mạnh mẽ về khoa học-công nghệ trên thế giới, chỉ ý chí và kinh nghiệm không thôi là chưa/không đủ, mà cần có bản lĩnh vượt thoát, cần có kiến thức và tầm nhìn xa rộng trong và ngoài nước để bắt kịp và vượt lên trong thời đại mới. Trong đó, hơn lúc nào hết cần nhìn rõ vào hoạt động cụ thể, hiệu quả cụ thể của từng loại hình báo chí, từng cơ quan báo chí để tổ chức lại sao cho hiệu quả, hiệu lực và hiệu năng như mong muốn.
Trong điều kiện mạng xã hội và truyền thông cá nhân luôn cập nhật thông tin hơn bất cứ tờ báo nổi tiếng nào thì nhà báo không thể chỉ lẽo đẽo theo sau mà phải làm ra sản phẩm khác biệt, đúng đắn, giàu ý nghĩa… để thu hút công chúng như từng có là công việc không đơn giản và dễ dàng. Hơn nữa, trong bối cảnh hiện nay khi AI với vài động tác xử lý đã có thể trả lời đầy đủ và chất lượng yêu cầu của người sử dụng, có thể khiến nhiều nhà báo “mất việc”, thậm chí cả tờ báo đóng cửa, thì rõ ràng nếu không có cách làm, biện pháp phù hợp thì nhà báo sẽ trở thành “người thừa” hoặc người thất nghiệp như bao ngành nghề khác trong các diễn biến mau lẹ, bất ngờ hiện nay?
Nhận thức rõ mọi yêu cầu bức thiết của công cuộc xây dựng đất nước trong thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0, Đảng ta xác định bắt tay ngay vào thời kỳ mới với yêu cầu phải tiến hành đồng thời, thắng lợi quá trình “đột phá kép”, tức phải đi thẳng vào hiện đại, vào những lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ số…tạo sự phát triển vượt bậc trên các lĩnh vực kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng; phải đột phá trong giải quyết những điểm nghẽn, những hạn chế, kìm hãm.. Quá trình này phải tiến hành đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau, tạo hiệu quả to lớn, vượt bậc.
Nhận thức mới phải đi đôi với tổ chức thực hiện bằng những bước đột phá mới, trong đó tổ chức lực lượng đóng vai trò quan trọng hàng đầu. Rõ ràng, việc tổ chức theo hướng tinh gọn các cơ quan báo chí là việc đầu tiên phải làm nhanh, gọn và sớm phát huy hiệu quả. Chất lượng tác phẩm báo chí phải là sự thể hiện sinh động kết quả của công tác lãnh đạo và quản lý báo chí, sự điều hành chủ động, sát sao của các ban/bộ biên tập, tài năng của đội ngũ nhà báo đi kèm với khả năng ứng dụng công nghệ mới của cơ quan báo chí và nhà báo, hiệu quả kết nối và lan tỏa với công chúng/bạn đọc.
Từ nhận thức AI đang trở thành một phần không thể thiếu trong các cơ quan báo chí và nhà báo, phải có biện pháp cụ thể để AI hỗ trợ báo chí ngày càng hiệu quả, ngày càng tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển của báo chí trước yêu cầu ngày càng cao của đời sống báo chí. Các công việc cần thiết phải làm ngay là xây dựng quy tắc sử dụng, bảo đảm đạo đức nghề nghiệp và tổ chức đào tạo liên tục cho cán bộ, phóng viên, nhân viên…
Trong bối cảnh mạng xã hội bùng nổ, thông tin sai lệch gây ảnh hưởng không nhỏ trong đời sống hàng ngày như nhiều người biết. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để cơ quan báo chí và nhà báo xuất hiện để đáp ứng thông tin chính xác, khách quan, có trách nhiệm, có kiểm chứng. Đây cũng chính là lúc AI khi ở trong tay nhà báo phải là công cụ hiệu lực để hỗ trợ tự động hóa quy trình sản xuất, cải tiến chất lượng nội dung và tạo hiệu ứng xã hội rộng rãi. Tất nhiên, khi ứng dụng AI, thách thức đặt ra về vấn đề đạo đức và tính minh bạch là rào cản không dễ vượt qua. Rõ ràng, nội dung về đạo đức nhà báo, tính minh bạch của thông tin cần được bổ sung trong “Quy tắc đạo đức nhà báo” và hơn hết từ chính lòng tự trọng nghề nghiệp của mỗi cơ quan báo chí và nhà báo.
Để thấy, dù trong bất cứ điều kiện và hoàn cảnh nào, báo chí cách mạng Việt Nam xây dựng và phát triển với đội ngũ nhà báo vững vàng về nhận thức tư tưởng, năng lực chuyên môn được trau dồi theo thời gian năm tháng, tinh thông ngoại ngữ và công nghệ. Vì vậy trước mọi biến chuyển mau lẹ của cuộc sống, đội ngũ nhà báo luôn chủ động, sáng tạo để vươn lên, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Mỗi tác phẩm báo chí chất lượng đều là sự kết tinh của lao động miệt mài nhờ bám nắm sự kiện, vấn đề, cất lên tiếng nói đầy mồ hôi, nước mắt của người lao động và tất nhiên có cả việc ứng dụng hiệu quả sự tiến bộ của công nghệ nhằm tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội, xây dựng niềm tin vào công cuộc đổi mới lần 2 mà Đảng và nhân dân ta đang dày công thực hiện./.
Báo Thanh Niên do Bác Hồ thành lập vào ngày 21/06/1925 là sự mở đầu cuộc cách mạng tư tưởng, đưa nền tảng tư tưởng cách mạng về độc lập, tự do và đi lên chủ nghĩa xã hội của dân tộc Việt Nam lên một tầm cao mới. Từ đó, báo chí cách mạng Việt Nam luôn giương cao ngọn cờ giải phóng dân tộc và đi lên chủ nghĩa xã hội, nêu bật ý chí, khát vọng của dân tộc và chỉ rõ con đường đi lên của đất nước trong thời đại mới. Các thế hệ làm báo cách mạng Việt Nam đồng hành cùng dân tộc đi qua các kỷ nguyên dành độc lập và thống nhất đất nước, kỷ nguyên đổi mới, phát triển và kỷ nguyên vươn mình mà Đảng và nhân dân ta đang náo nức bước vào hiện nay.
Các thế hệ nhà báo cách mạng Việt Nam từng trải qua những ngày làm báo/chiến đấu trong bối cảnh đất nước còn chìm trong cảnh nô lệ, trải qua những tháng ngày đấu tranh bền bỉ để lập nên chế độ mới, rồi trải qua 2 cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc và công cuộc đấu tranh thống nhất đất nước, công cuộc đổi mới đưa đất nước tiến kịp anh em, bè bạn trên thế giới. Vũ khí chiến đấu của các nhà báo là cây bút - trang giấy, dần tiến đến máy tính, máy tính nối mạng đi liền với công nghệ mới về phát sóng, in ấn, truyền tin... Và cho đến dịp kỷ niệm 100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam, các nhà báo không thể không quan tâm đến việc “AI sáng tạo nội dung ngày càng giỏi” như nội dung cuộc tọa đàm nêu ở đầu bài, nghĩa là phải có sự chuyển mình cần thiết khi công nghệ đã có thể làm thay/làm giúp nhà báo trong một số công việc với tốc độ nhanh, chất lượng tốt và chính công nghệ giúp cơ quan báo chí kết nối hiệu quả với bạn đọc, công nghệ giúp cho nhà báo định hình, định hướng các vấn đề mà xã hội đặt ra trong từng lúc, từng nơi…
Thực tiễn hoạt động sôi nổi, giàu ý nghĩa của báo chí cách mạng Việt Nam cho thấy, trong hoàn cảnh ngặt nghèo, khó khăn tứ bề, ý chí và khát khao cháy bỏng của người làm báo có thể giúp chúng ta giành và đạt được một số kết quả đáng tự hào. Ý chí chiến đấu để giành độc lập tự do, sư kiên cường, bất khuất giúp nhiều nhà báo chiến sĩ chống chịu và vượt qua ách tù ngục đế quốc, vượt qua mọi chiến trường đạn bom, lằn ranh của sự sống và cái chết, sự cám dỗ của lợi ích vật chất tầm thường…Nhưng trước sự phát triển mạnh mẽ về khoa học-công nghệ trên thế giới, chỉ ý chí và kinh nghiệm không thôi là chưa/không đủ, mà cần có bản lĩnh vượt thoát, cần có kiến thức và tầm nhìn xa rộng trong và ngoài nước để bắt kịp và vượt lên trong thời đại mới. Trong đó, hơn lúc nào hết cần nhìn rõ vào hoạt động cụ thể, hiệu quả cụ thể của từng loại hình báo chí, từng cơ quan báo chí để tổ chức lại sao cho hiệu quả, hiệu lực và hiệu năng như mong muốn.
Trong điều kiện mạng xã hội và truyền thông cá nhân luôn cập nhật thông tin hơn bất cứ tờ báo nổi tiếng nào thì nhà báo không thể chỉ lẽo đẽo theo sau mà phải làm ra sản phẩm khác biệt, đúng đắn, giàu ý nghĩa… để thu hút công chúng như từng có là công việc không đơn giản và dễ dàng. Hơn nữa, trong bối cảnh hiện nay khi AI với vài động tác xử lý đã có thể trả lời đầy đủ và chất lượng yêu cầu của người sử dụng, có thể khiến nhiều nhà báo “mất việc”, thậm chí cả tờ báo đóng cửa, thì rõ ràng nếu không có cách làm, biện pháp phù hợp thì nhà báo sẽ trở thành “người thừa” hoặc người thất nghiệp như bao ngành nghề khác trong các diễn biến mau lẹ, bất ngờ hiện nay?
Nhận thức rõ mọi yêu cầu bức thiết của công cuộc xây dựng đất nước trong thời kỳ cách mạng công nghệ 4.0, Đảng ta xác định bắt tay ngay vào thời kỳ mới với yêu cầu phải tiến hành đồng thời, thắng lợi quá trình “đột phá kép”, tức phải đi thẳng vào hiện đại, vào những lĩnh vực công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ số…tạo sự phát triển vượt bậc trên các lĩnh vực kinh tế-xã hội, an ninh quốc phòng; phải đột phá trong giải quyết những điểm nghẽn, những hạn chế, kìm hãm.. Quá trình này phải tiến hành đồng bộ, hỗ trợ lẫn nhau, tạo hiệu quả to lớn, vượt bậc.
Nhận thức mới phải đi đôi với tổ chức thực hiện bằng những bước đột phá mới, trong đó tổ chức lực lượng đóng vai trò quan trọng hàng đầu. Rõ ràng, việc tổ chức theo hướng tinh gọn các cơ quan báo chí là việc đầu tiên phải làm nhanh, gọn và sớm phát huy hiệu quả. Chất lượng tác phẩm báo chí phải là sự thể hiện sinh động kết quả của công tác lãnh đạo và quản lý báo chí, sự điều hành chủ động, sát sao của các ban/bộ biên tập, tài năng của đội ngũ nhà báo đi kèm với khả năng ứng dụng công nghệ mới của cơ quan báo chí và nhà báo, hiệu quả kết nối và lan tỏa với công chúng/bạn đọc.
Từ nhận thức AI đang trở thành một phần không thể thiếu trong các cơ quan báo chí và nhà báo, phải có biện pháp cụ thể để AI hỗ trợ báo chí ngày càng hiệu quả, ngày càng tạo ra những cơ hội mới cho sự phát triển của báo chí trước yêu cầu ngày càng cao của đời sống báo chí. Các công việc cần thiết phải làm ngay là xây dựng quy tắc sử dụng, bảo đảm đạo đức nghề nghiệp và tổ chức đào tạo liên tục cho cán bộ, phóng viên, nhân viên…
Trong bối cảnh mạng xã hội bùng nổ, thông tin sai lệch gây ảnh hưởng không nhỏ trong đời sống hàng ngày như nhiều người biết. Đây vừa là thách thức, vừa là cơ hội để cơ quan báo chí và nhà báo xuất hiện để đáp ứng thông tin chính xác, khách quan, có trách nhiệm, có kiểm chứng. Đây cũng chính là lúc AI khi ở trong tay nhà báo phải là công cụ hiệu lực để hỗ trợ tự động hóa quy trình sản xuất, cải tiến chất lượng nội dung và tạo hiệu ứng xã hội rộng rãi. Tất nhiên, khi ứng dụng AI, thách thức đặt ra về vấn đề đạo đức và tính minh bạch là rào cản không dễ vượt qua. Rõ ràng, nội dung về đạo đức nhà báo, tính minh bạch của thông tin cần được bổ sung trong “Quy tắc đạo đức nhà báo” và hơn hết từ chính lòng tự trọng nghề nghiệp của mỗi cơ quan báo chí và nhà báo.
Để thấy, dù trong bất cứ điều kiện và hoàn cảnh nào, báo chí cách mạng Việt Nam xây dựng và phát triển với đội ngũ nhà báo vững vàng về nhận thức tư tưởng, năng lực chuyên môn được trau dồi theo thời gian năm tháng, tinh thông ngoại ngữ và công nghệ. Vì vậy trước mọi biến chuyển mau lẹ của cuộc sống, đội ngũ nhà báo luôn chủ động, sáng tạo để vươn lên, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao. Mỗi tác phẩm báo chí chất lượng đều là sự kết tinh của lao động miệt mài nhờ bám nắm sự kiện, vấn đề, cất lên tiếng nói đầy mồ hôi, nước mắt của người lao động và tất nhiên có cả việc ứng dụng hiệu quả sự tiến bộ của công nghệ nhằm tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội, xây dựng niềm tin vào công cuộc đổi mới lần 2 mà Đảng và nhân dân ta đang dày công thực hiện./.
Bùi Sỹ Hoa
