Dự lễ có các đồng chí: Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch nước; Phan Đình Trạc, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Nội chính Trung ương; Các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước; các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương, Quân khu 4; các thành phố và tỉnh bạn.
Về phía tỉnh Nghệ An có các đồng chí: Thái Thanh Quý, Ủy viên TW Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH, Chủ tịch HĐND tỉnh; Nguyễn Đức Trung, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; Hoàng Nghĩa Hiếu, Phó Bí thư Tỉnh ủy.
 |
| Các đồng chí lãnh đạo, nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước và tỉnh Nghệ An cùng đại biểu quốc tế và đông đảo nhân dân dự Lễ vinh danh và kỷ niệm 250 năm năm sinh, 200 năm năm mất Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. |
Nữ sĩ Hồ Xuân Hương - được tôn vinh “Bà chúa thơ Nôm" với nhiều tác phẩm đạt đỉnh cao của thơ Nôm tiếng Việt, là một hiện tượng hiếm có trong văn học thế giới. Bà là con ông Hồ Phi Diễn, thuộc dòng dõi họ Hồ Phi, xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu - dòng họ có truyền thống khoa bảng, nhiều người đỗ đạt cao, là những bậc trí thức đương thời.
 |
| Chương trình nghệ thuật nhạc kịch tái hiện lại cuộc đời và sự nghiệp văn thơ của bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương. |
Hồ Xuân Hương là một trong những nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam, được biết đến như “Bà chúa thơ Nôm”. Bà để lại khoảng 150 bài thơ, bao gồm tập “Lưu Hương ký” (với 24 bài thơ chữ Hán, 28 bài thơ chữ Nôm) cùng khoảng 100 bài thơ khác theo phong cách dân gian, phóng túng, thể hiện sự đặc sắc, phong phú của tiếng Việt. Thơ Hồ Xuân Hương được dịch ra nhiều thứ tiếng. Nhiều nhà thơ lớn nước ngoài ngợi ca bà là một trong những nữ sĩ hàng đầu châu Á, nhà thơ Việt Nam độc đáo nhất trong nền thi ca thế giới. Thơ bà là tiếng nói đấu tranh cho khát vọng sống của con người, đấu tranh cho nữ quyền và bình đẳng nam - nữ…
 |
| Các đại biểu tham dự chương trình. |
Với những giá trị tư tưởng, nghệ thuật mang tính quốc tế và vượt tầm thời đại, thơ Hồ Xuân Hương đã được dịch ra 12 thứ tiếng khác nhau. Đặc biệt, qua thơ bà có thể nhận thấy thấm thía tình đất, tình người, sự bao dung, tính ngay thẳng đượm chút bất cần của người dân đất Nghệ và khí chất Nghệ An. Nữ sĩ Hồ Xuân Hương là một trong 6 danh nhân được UNESCO vinh danh cùng với Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh, Nguyễn Du, Chu Văn An, Nguyễn Đình Chiểu.
 |
| Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Thái Thanh Quý trình bày diễn văn tại Lễ vinh danh và kỷ niệm 250 năm năm sinh, 200 năm năm mất Nữ sĩ Hồ Xuân Hương. |
Trình bày diễn văn tại Lễ kỷ niệm, Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Thái Thanh Quý nhấn mạnh: Năm 2022, cùng với dấu mốc tròn 35 năm Chủ tịch Hồ Chí Minh được UNESCO vinh danh Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, tỉnh Nghệ An hết sức tự hào có thêm một người con của quê hương là nữ sĩ Hồ Xuân Hương được UNESCO ban hành Nghị quyết vinh danh và cùng tham gia kỷ niệm.
“Vinh dự lớn lao này cũng là niềm vui chung của cả nước, mang lại sự ghi nhận toàn cầu đối với những lý tưởng về hòa bình, bình đẳng xã hội, học tập suốt đời mà Việt Nam cùng chia sẻ với thế giới, phù hợp với những mục tiêu chung của tổ chức Giáo dục, Khoa học, Văn hóa Liên hợp quốc và những nét đẹp trong tâm hồn, trí tuệ của con người Việt Nam”, Bí thư Tỉnh ủy phát biểu.
Đây cũng là sự khẳng định về tiếp nối mạch nguồn văn hóa, truyền thống, vị thế của đất và người Nghệ An hơn 990 năm qua, minh chứng sinh động cho một vùng đất “địa linh nhân kiệt”, nơi có những con người “biết làm thơ và đánh giặc”, “thời nào cũng có danh nhân, vùng nào cũng có nhiều bậc anh hào chí lớn” có nhiều đóng góp, cống hiến vẻ vang cho Tổ quốc và làm rạng rỡ quê hương.
Bí thư Tỉnh ủy Thái Thanh Quý khẳng định: Lễ vinh danh, kỷ niệm là dịp để tôn vinh, tự hào và trân quý hơn những di sản mà danh nhân văn hóa Hồ Xuân Hương để lại cho hậu thế, qua đó thấm thía hơn cội nguồn sức mạnh của văn hóa, văn hóa là hồn cốt của dân tộc.
Từ đó ý thức, trách nhiệm cao hơn với nhiệm vụ gìn giữ, phát huy những giá trị di sản, tư tưởng của nữ sỹ Hồ Xuân Hương trong việc xây dựng con người văn hóa, gia đình văn hóa Nghệ An đáp ứng yêu cầu hội nhập và phát triển; đóng góp thiết thực, cụ thể vào nhiệm vụ chấn hưng, phát triển văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng.
Nhân dịp này, thay mặt Đảng bộ và Nhân dân toàn tỉnh, Bí thư Tỉnh ủy trân trọng gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ, các ban, bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các địa phương, đơn vị đã dành tình cảm, sự quan tâm, giúp đỡ quý báu cho Nghệ An trong suốt chặng đường phát triển đã qua, cũng như trong quá trình hoàn thành hồ sơ trình UNESCO vinh danh Nữ sĩ Hồ Xuân Hương; mong muốn, trong thời gian tới tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ nhiều hơn nữa.
Đồng thời, lãnh đạo tỉnh Nghệ An trân trọng cảm ơn tổ chức UNESCO đã vinh danh danh nhân văn hóa Hồ Xuân Hương; cảm ơn các quốc gia đã ủng hộ Việt Nam trong quá trình tôn vinh này, cảm ơn các vị đại diện Đại sứ quán các quốc gia tại Việt Nam và tổ chức quốc tế đã đến dự và dành những lời chúc mừng tốt đẹp nhân sự kiện này.
 |
| Ông Christian Manhart - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam phát biểu tại lễ vinh danh và kỷ niệm. |
Kỳ họp Đại hội đồng UNESCO lần thứ 41 (diễn ra từ ngày 9 – 24/11/2021 tại Paris, Pháp) đã thông qua danh sách các Danh nhân văn hóa và sự kiện lịch sử niên khóa 2022 – 2023. Tại kỳ họp này, hồ sơ kỷ niệm 250 năm năm sinh, 200 năm năm mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã được thông qua.
 |
| Ông Christian Manhart - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam trao Nghị quyết vinh danh nữ sĩ Hồ Xuân Hương cho tỉnh Nghệ An. |
Tại lễ vinh danh và kỷ niệm, ông Christian Manhart - Trưởng đại diện UNESCO tại Việt Nam đã trao Nghị quyết vinh danh nữ sĩ Hồ Xuân Hương cho tỉnh Nghệ An. Vinh dự lớn lao này cũng là niềm vui chung của cả nước, mang lại sự ghi nhận toàn cầu đối với những lý tưởng về hòa bình, bình đẳng xã hội, học tập suốt đời mà Việt Nam cùng chia sẻ với thế giới.
 |
| Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại lễ vinh danh. |
Phát biểu tại buổi lễ, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc cho rằng nữ sĩ Hồ Xuân Hương là nhà thơ, nhà văn hóa lớn của dân tộc Việt Nam, được UNESCO vinh danh. Quê hương bà ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An, là vùng đất có nhiều nhân tài lừng danh thiên hạ. Còn bà được sinh ra, lớn lên tại Thăng Long, nơi hội tụ tinh hoa muôn phương. Chính những điều đó đã hun đúc trong bà những tư chất đặc biệt, được bồi đắp những lớp “phù sa” văn hoá.
Chủ tịch nước đánh giá, Hồ Xuân Hương là bậc nữ sĩ kỳ tài, là một hiện tượng đặc sắc của nền văn học trung đại Việt Nam. Thơ của bà ẩn chứa nhiều vấn đề sâu sắc, phức tạp, nhiều đột phá và rất mới mẻ; vừa đậm chất phong tình vừa mang tinh thần phản kháng mạnh mẽ, thể hiện một tư tưởng nhân văn, nhân bản mang tính nhân loại sâu sắc với hạt nhân là đấu tranh đòi quyền sống, quyền yêu đương, hạnh phúc cho con người, trước hết là người phụ nữ.
 |
| Các đại biểu tham dự chương trình. |
"Bà chúa thơ Nôm" sống trong bối cảnh lịch sử đất nước nhiều biến động, vai trò nữ giới không được đề cao. Do đó, tiếng nói vang dội nhất trong thơ Hồ Xuân Hương là tiếng nói đấu tranh đòi nữ quyền; dám trực diện đấu tranh cho quyền của phụ nữ, phản kháng quyết liệt và chia sẻ tận cùng với những số phận bất hạnh của nữ giới trong xã hội phong kiến. Nhưng, trong thơ của bà vẫn ẩn chứa bên trong sự dịu dàng, đoan trang, tinh tế nhưng mạnh mẽ và kiên cường của người phụ nữ Việt Nam truyền thống.
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nói: "Hồ Xuân Hương là một hiện tượng văn hóa đặc biệt. Nhận ra một Hồ Xuân Hương như vậy là cả một quá trình tìm hiểu, nghiên cứu nghiêm túc, công phu, không chỉ ở phạm vi trong nước mà còn cả ở phạm vi khu vực và quốc tế. Với UNESCO, cứ liệu tham khảo có vai trò quan trọng hàng đầu là giá trị văn hóa do một nhân vật nào đó tạo ra phải có ý nghĩa nhân loại và được thừa nhận rộng rãi trên phạm vi quốc tế. Từ góc nhìn này, người ta thấy gì về đóng góp của nữ sĩ Hồ Xuân Hương? Người ta nhận thấy Hồ Xuân Hương là 'một người phụ nữ, gây kinh ngạc với tính cách tự do và vượt ra ngoài chính thống'. Tất cả đã làm nên sức sống mạnh mẽ, tạo thành dòng chảy liên tục, được lưu truyền và lan tỏa sâu rộng trong tâm thức người đọc cả trong nước và ngoài nước suốt mấy trăm năm qua và chắc chắn sẽ còn tiếp diễn bền lâu trong tương lai. Hồ Xuân Hương xứng đáng trở thành danh nhân văn hóa, một tác gia lớn của Việt Nam và thế giới".
Nhấn mạnh, Hồ Xuân Hương - một Danh nhân văn hóa mang tầm vóc nhân loại, là nhà thơ mang tầm vóc một Thi hào, Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao UNESCO đã rất chính xác khi trao sứ mệnh vinh quang cho nữ sĩ Hồ Xuân Hương: sứ mệnh truyền cảm hứng và lan tỏa ảnh hưởng tích cực đến mọi người trên thế giới. Tự hào, tôn vinh những cống hiến to lớn của bà đối với văn hóa Việt Nam và văn hóa nhân loại, Chủ tịch nước cho rằng, đó cũng là để tìm trong di sản của bà những kinh nghiệm và bài học quý báu cho sự phát triển của địa phương và đất nước trong tương lai. Tiếp nối và phát huy truyền thống văn hóa lịch sử dân tộc, học hỏi từ những di sản văn hóa của các bậc tiền nhân và cũng là thực hiện theo tinh thần Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Hội nghị Văn hoá toàn quốc do đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng chủ trì vào tháng 11/2021 vừa qua.
 |
| Các đại biểu tham dự. |
Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh: "Chúng ta tôn vinh nữ sỹ Hồ Xuân Hương chính là tôn vinh phẩm hạnh và trí tuệ của người phụ nữ Việt Nam truyền thống. Đồng thời, chúng ta cũng thấy được những nỗ lực, phấn đấu của Đảng và Nhà nước ta cho quyền lợi và sự công bằng đối với người phụ nữ thông qua việc phát huy sự đóng góp to lớn của phụ nữ Việt Nam trong đấu tranh giành độc lập, tự do và xây dựng đất nước, cũng như những vị trí quan trọng của người phụ nữ Việt Nam trong đội ngũ các nhà lãnh đạo đất nước, lãnh đạo các cơ quan, tổ chức ở mọi thế hệ. Việc UNESCO công nhận, tôn vinh những giá trị và ý nghĩa nhân văn cao đẹp, trường tồn trong tư tưởng, nhân cách Hồ Xuân Hương cũng chính là tôn vinh nét đẹp trong tâm hồn, trí tuệ, nhân văn, bác ái của con người Việt Nam. Điều này thêm lần nữa khẳng định, những giá trị tốt đẹp trong cốt cách con người Việt Nam, văn hóa Việt Nam đã và đang hoà chung dòng chảy văn hoá nhân loại cũng như làm giàu hơn, phong phú hơn cho Văn hóa thế giới".
Ngay sau những phát biểu quan trọng là Chương trình Nghệ thuật nhạc kịch “Ví đây đổi phận làm trai được” - điểm nhấn trong Lễ vinh danh và kỷ niệm 250 năm năm sinh, 200 năm năm mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương tại Quảng trường Hồ Chí Minh.
 |
| Chương trình Nghệ thuật là điểm nhấn trong Lễ vinh danh và kỷ niệm 250 năm năm sinh, 200 năm năm mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương. |
Chương trình nghệ thuật nhạc kịch “Ví đây đổi phận làm trai" với nhiều trường đoạn sử dụng các hoạt cảnh dân ca Ví Giặm, tái hiện lại cuộc đời và sự nghiệp văn thơ của bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương - một Danh nhân văn hóa mang tầm vóc nhân loại, nhà thơ mang tầm vóc một thi hào. Hồn thơ Hồ Xuân Hương là tiếng lòng của người phụ nữ chất chứa nhiều nỗi niềm và khát khao sống mạnh mẽ, là tiếng nói đấu tranh đòi quyền sống cho con người, đặc biệt là nữ quyền và quyền bình đẳng. “Ví đây đổi phận làm trai được” - tên của chương trình là một câu thơ trong bài “Đề đền Sầm Nghi Đống” của nữ thi sĩ Hồ Xuân Hương. Bài thơ được coi là đỉnh cao cho khát vọng bình đẳng nam nữ, khát vọng được thực hiện hoài bão, lập nên một sự nghiệp vẻ vang như những đấng mày râu của một nữ nhi thân phận nhỏ bé là Hồ Xuân Hương.
Chương trình nghệ thuật “Ví đây đổi phận làm trai được” có sự góp mặt của gần 400 diễn viên, ca sĩ, trong đó có 180 diễn viên múa chuyên nghiệp, 200 diễn viên quần chúng và 8 ca sĩ.
 |
Với kết cấu đan xen giữa quá khứ, hiện tại, sử dụng hoạt cảnh dân ca Ví Giặm và kịch múa để xâu chuỗi các sự kiện, chương trình gồm 5 trường đoạn: Năm tháng đầu đời (về tuổi thơ của Hồ Xuân Hương); Ba chìm bảy nổi (về những mối tình dang dở của Hồ Xuân Hương); Nỗi đau nhân thế (Cảm xúc của Hồ Xuân Hương trước thời cuộc loạn lạc); Thơ đối thoại với... thơ (Diễn tấu những bài thơ tiêu biểu của Hồ Xuân Hương); Gặp lại những người tình trong thơ (tự thoại của Hồ Xuân Hương về cuộc đời).
Trong đó, đáng chú ý là ở trường đoạn 1, có phân đoạn khắc họa nhân vật Hồ Xuân Hương 11 tuổi lần đầu được về thăm quê, hân hoan giữa cảnh làng quê trù phú, tắm mình trong những câu Ví, Giặm và những câu ca ý tại ngôn ngoại của các nhà nho xứ Nghệ... Những câu ca “thanh mà tục, tục mà thanh” quấn quyện trong những làn điệu dân ca Ví-Giặm khiến Xuân Hương vô cùng thích thú, để rồi “thanh mà tục, tục mà thanh” đã theo Xuân Hương trong suốt sự nghiệp thơ ca của mình...
Từ đó, cô bé Xuân Hương đã thấm thía tình đất, tình người, sự bao dung, tính ngay thẳng đượm chút bất cần của người dân đất Nghệ và khí chất Nghệ An ngày càng hình thành rõ nét trong Xuân Hương sau chuyến về thăm quê lần ấy.
Cũng tại chương trình nghệ thuật này, khán giả sẽ được thưởng thức nhiều ca khúc đặc sắc viết về Hồ Xuân Hương như “Hồ Xuân Hương rạo rực hồn thơ”, (Phạm Viết Toàn), "Bánh trôi nước" (Hồ Hoài Anh), "Nỗi đau nhân thế" (Xuân Thủy), "Tự hào Hồ Xuân Hương" (Hồ Trọng Tuấn)…
 |
| Chương trình nghệ thuật “Ví đây đổi phận làm trai được” có sự góp mặt của gần 400 diễn viên, ca sĩ. |
 |
 |
 |
 |
| Chương trình nghệ thuật có kết cấu đan xen giữa quá khứ, hiện tại, sử dụng hoạt cảnh dân ca Ví Giặm và kịch múa để xâu chuỗi các sự kiện. |
Dù “Ví đây đổi phận” vẫn chỉ là một niềm khao khát nhưng Hồ Xuân Hương đã làm nên sự nghiệp to lớn của một anh hùng trong cuộc đấu tranh đòi bình quyền, nữ quyền cho người phụ nữ trong xã hội phong kiến đương thời. Cho đến hôm nay, những khát vọng về nữ quyền, bình đẳng giới ấy tiếp tục truyền cảm hứng mạnh mẽ đến hậu thế, trở thành một trong những mục tiêu phát triển cao cả của nhân loại.
 |
|
 |
 |
 |
 |
| Tại chương trình nghệ thuật, khán giả được thưởng thức nhiều ca khúc đặc sắc viết về Hồ Xuân Hương. |
 |
| Nữ sĩ Hồ Xuân Hương là một trong 6 danh nhân được UNESCO vinh danh cùng với Nguyễn Trãi, Hồ Chí Minh, Nguyễn Du, Chu Văn An, Nguyễn Đình Chiểu. |
Trước đó, cũng trong các chuỗi hoạt động chào mừng kỷ niệm 250 năm năm sinh, 200 năm năm mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương, trong tháng 9 vừa qua, tại Di tích lịch sử Quốc gia Nhà thờ họ Hồ, xã Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu đã diễn ra chương trình thơ nhạc tôn vinh những giá trị của thơ Hồ Xuân Hương. Tại chương trình này, có trên 15 tiết mục thơ, nhạc do 60 nhà thơ, những người sáng tác các tác phẩm viết về “Bà Chúa thơ Nôm" Hồ Xuân Hương tham gia biểu diễn. Các tác phẩm được trình diễn qua các bài hát, ngâm thơ của các nhà thơ với giọng điệu mộc mạc nhưng đầy cảm xúc và nhận được sự tán thưởng của công chúng.
